Obowiązek współdziałania pracodawcy z pracownikami, czyli rola i kompetencje instytucji przedstawicieli pracowników.

Przepisy prawa pracy przewidują, iż przy podejmowaniu niektórych decyzji dotyczących zasad obowiązujących w zakładzie pracy, pracodawca zobligowany jest do konsultowania bądź uzgadniania ich z reprezentacją pracowniczą. W większości przypadków obowiązek ten aktualizuje się jedynie wówczas, gdy u pracodawcy działają związki zawodowe.

Brak funkcjonowania na terenie zakładu pracy związków zawodowych nie zwalnia jednak całkowicie pracodawcy z obowiązku konsultowania bądź uzgadniania niektórych decyzji z reprezentacją pracowniczą. W przypadku braku istnienia u pracodawcy związków zawodowych przepisy prawa pracy wymagają, aby w określonych sprawach decyzje pracodawcy były podejmowane w porozumieniu/po konsultacji z przedstawicielami pracowników wyłonionymi w trybie przewidzianym u tego pracodawcy.

Co istotne, przedstawiciele pracowników nie zastępują przedstawicieli związków zawodowych i nie mają szczególnych praw oraz obowiązków, takich jak przedstawiciele związków zawodowych. W zasadzie rola przedstawicieli pracowników ograniczona jest tylko i wyłącznie do reprezentowania ogółu pracowników przed pracodawcą w ściśle określonych, jednakże niekiedy bardzo istotnych sprawach.

Do kompetencji przedstawicieli pracowników należy:

1. Zawarcie w imieniu pracowników z pracodawcą porozumienia w sprawie możliwości wprowadzenia okresu rozliczeniowego przedłużonego do 12 miesięcy (art. 150§ 3 w zw. z art. 129 § 2 kodeksu pracy).

2. Zawarcie w imieniu pracowników z pracodawcą porozumienia w sprawie możliwości wprowadzenia ruchomego rozkładu czasu pracy (art. 150 § 3 w zw. z art. 140¹ kodeksu pracy).

3. Zawarcie w imieniu pracowników z pracodawcą porozumienia w sprawie możliwości wprowadzenia przerywanego systemu czasu pracy (art. 139 § 3 kodeksu pracy).

4. Zawarcie w imieniu pracowników z pracodawcą porozumienia w sprawie zawieszenia w całości lub w części przepisów prawa pracy określających prawa i obowiązki stron (art. 9 § 2 oraz art. 23²).

5. Konsultacje w imieniu pracowników z pracodawcą warunków stosowania telepracy (art. 67⁶ § 4 kodeksu pracy).

6. Konsultacje w imieniu pracowników z pracodawcą wykazu prac w warunkach szczególnie uciążliwych lub szczególnie szkodliwych dla zdrowia oraz monotonnych i w ustalonym z góry tempie, a także wykazu prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby dla asekuracji (art. 145 § 2 oraz art. 225 § 2 kodeksu pracy).

7. Konsultacje w imieniu pracowników z pracodawcą działań związanych z bezpieczeństwem
i higieną pracy (art. 237^11a kodeksu pracy).

8. Powołania komisji bezpieczeństwa i higieny pracy, w skład której wchodzić będą w równej liczbie przedstawiciele pracodawcy oraz pracowników – w przypadku pracodawców zatrudniających więcej niż 250 pracowników (art. 237¹² § 1 kodeksu pracy).

9. Uzgodnienie w imieniu pracowników z pracodawcą warunków korzystania z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (art. 8 ust. 2 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych).

10. Uzgodnienie w imieniu pracowników z pracodawcą zamiaru i zasad przeprowadzenia zwolnień grupowych (art. 2 ust. 7 ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników).

11. Zawarcie w imieniu pracowników z pracodawcą umowy o utworzenie pracowniczego programu emerytalnego (art. 11 ust. 3 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o pracowniczych programach emerytalnych).

12. Uzgodnienie w imieniu pracowników z pracodawcą regulaminu określającego skład i zasady powoływania oraz tryb działania komisji wyborczej, która ma przeprowadzić wybory członków rady pracowników (art. 10 ustawy z 7 kwietnia 2006 roku o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji).

Kania Radcowie Prawni

radca prawny Łukasz Kania